Z czterech krajów II

Hellmut Bruch, Dominique Chapuis, Gerard Frömel, István Haász, Reihard Roy

kurator Bożena Kowalska

Choć niewielka, obejmująca prace zaledwie pięciorga artystów nasza wystawa w Galerii XX1 ma charakter międzynarodowy. Twórcy, bowiem, prezentujący tu swoje prace, pochodzą z czterech krajów Europy. Przed ośmiu laty ten sam tytuł Z czterech krajów nadałam wystawie, która odbyła się w warszawskim Pałacu Kultury, w Galerii "Studio". Dlatego przy tytule obecnej ekspozycji dodana została rzymska cyfra II.
Nie ma między tymi dwiema wystawami bezpośredniego powiązania, jakie stanowiłoby np. uczestnictwo w nich tych samych autorów. Zaledwie jedno nazwisko: Hellmuta Brucha powtarza się w obu prezentacjach. Ale też są momenty łączące te dwa pokazy.
Tu i tam obrazy i obiekty należą do nurtu abstrakcji geometrycznej, tu też i tam występujący artyści są zaprzyjaźnieni jako wielokrotni uczestnicy corocznie organizowanego Międzynarodowego Pleneru dla Artystów Posługujących się Językiem Geometrii. Obie wystawy wreszcie zaprezentowały różne możliwości wyrazowe, podobnej z pozoru, artykulacji artystycznej.
Obecna wystawa w Galerii XX1 dowodzi, jak bardzo różne postawy wyrażać może język geometrii i jak różnorodne zagadnienia podejmują twórcy, którzy się tym językiem posługują.
Hellmut Bruch (Austria) zajmuje się w swojej sztuce dwoma głównie problemami. Jednym z nich służącym do porządkowaniu obrazu świata jest z dawna odkryta przez matematyka z przełomu XII/XIII w Leonarda z Pizy (zwanego Fibonaccim), a istniejąca w przyrodzie i kosmosie zasada progresji znana jako ciąg Fibonacciego: 1,1,2,3,5,8,13…
Wszystkie prace malarskie i formy przestrzenne, które tworzy w otoczeniu ogrodowym czy przestrzeni miasta, realizuje artysta z zastosowaniem tej matematycznej reguły. Drugim problemem, którego poszukiwaniem zajmował się przez kilka dziesięcioleci stanowi światło. Szukał go twórca od lat 50. ubiegłego wieku aż do 1999 r., kiedy po raz pierwszy użył szkła akrylowego do swoich obrazów, uzyskując efekt o sile działania nieosiągalnej w żaden inny sposób. Twórczość Brucha, pełna harmonii i pogody, które są także cechami osobowości artysty, jest mądrym dialogiem sztuki z naturą i matematyką.
Twórczość Gerarda Frömela, drugiego artysty z Austrii, jest głęboko refleksyjna i zmusza widza do myślenia. Buduje on geometryczne obiekty przestrzenne lub przyścienne, złożone z dwóch a czasem więcej części, które tylko z jednego punktu widzenia tworzą konstrukcję całościową. W miarę przesuwania się obok niej ulega ona gwałtownym zmianom i rozpadowi. Jest to swego rodzaju zabawa w iluzję, wprowadzanie w niepewność doznań, w zachwianie wiary we własne doświadczenie oczu. W ten sposób podaje artysta w wątpliwość wiarygodność naszego zmysłowego odbioru obserwowanej rzeczywistości. Daje przeto świadectwo relatywności wszelkich zjawisk.
Doskonałym spokojem i skrajną ascezą wyróżnia się malarstwo francuskiej artystki Dominique Chapuis. Maluje ona niemal zawsze kwadratowe obrazy z poziomymi pasami w wygaszonych, subtelnych barwach. Poziom daje odczucie równowagi, wyciszenia i przestrzenności. Cisza jej obrazów, ich wyrafinowana prostota, delikatność i dyskrecja skłaniają do skupienia i kontemplacji. Jej obrazy są medytatywne.
Coś z podobnego spokoju i uciszenia odnaleźć można w reliefach węgierskiego artysty Istvána Haásza. Przez długi czas starał się twórca na płaszczyźnie malarskiej rozwiązać najistotniejsze dla niego problemy: przestrzeni i światła. Na początku lat 90. poszukiwania te przyniosły satysfakcjonujący go rezultat. Trójwymiar odnalazł w reliefach, światło – w kolorze świetlistej żółcieni. Jego realizacje są zróżnicowane. Jedne wieloczłonowe i skomplikowane, inne budowane oszczędnie, z umiarem i prostotą. Surowa geometria podziałów nadaje im prawie muzyczny rytm. Cechująca je harmonia i słoneczny kolor przekazują widzowi poczucie równowagi, stabilności i klimat optymizmu.
Po jeszcze inne środki wyrazu sięga Reinhard Roy (Niemcy). Zarówno w swym malarstwie, jak w konstrukcjach przestrzennych posługuje się rastrem, którego struktura, kolor, układ i klimat są różne w poszczególnych pracach twórcy. Uzyskuje w nich niekiedy iluzję cienia czy głębi przestrzennej, a czasem efekt mory. W niektórych obrazach raster zanika, w innych daje złudzenie ruchu. Przez ład geometrycznych form, rytm i harmonię struktury rastrów buduje artysta model nadrzędnego porządku rządzącego naturą i wszechświatem.
Wystawa Z czterech krajów II daje świadectwo, że sztuka oparta na geometrii jest wciąż żywa i międzynarodowo aktualna, że ma nie tylko długie, prehistorii sięgające dzieje, ale też dalsze perspektywy rozwojowe i niezagrożoną przyszłość. Jest bowiem niezbędnie potrzebna: wnosi we wciąż narastający chaos człowieczego świata bezcenny moment ładu, wyciszenia i harmonii.
Bożena Kowalska

Hellmut Bruch -Austria
Urodził się w 1936 r. w Hall. Do 1953 r. pobierał nauki w dziedzinie mechaniki samochodowej i studiował różne techniki i materiały. Na początku lat 50. tworzy pierwsze rzeźby i obiekty. Odbywa podróże studyjne do Włoch, Francji, Holandii i USA. Rozwija twórczość w zakresie rzeźby i malarstwa. Ma w swoim dorobku liczne wystawy indywidualne i udział w zbiorowych – w Europie i na innych kontynentach. Laureat wielu nagród. Jego realizacje rzeźbiarskie znajdują się w otwartej przestrzeni wielu miast: w Austrii, Brazylii, Francji, Holandii, Japonii, Kanadzie, Niemczech, Polsce, płd. Afryce, Szwajcarii, Szwecji, USA, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii.
Żyje i pracuje w Hall In Tirol.

Dominique Chapuis – Francja
Urodzona w.1952 r. w Chalon sur Saône, lata 1972 – 77 studia na uniwersytecie w Dijon, 1984 – 1987 w Akademii w Tuluzie. W latach 1987-1992 – pobyty studyjne w Nowym Jorku, Waszyngtonie i we Frankfurcie nad Menem. Twórczość w zakresie malarstwa i instalacji artystycznych. Od 2000 r. uczestnictwo w licznych wystawach w krajach Europy.
Żyje i pracuje w Wolfsegg Am Hausruck w Austrii.

István Haász – Węgry
Urodzony w 1946 r. w Gonc na Węgrzech. Lata 1964-1968 studia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Eter, 1975-1979 – w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Budapeszcie. Od 1988 r. – profesor w Wyższej Szkole Sztuki Użytkowej w Budapeszcie. Twórczość w zakresie malarstwa i grafiki. Liczne wystawy indywidualne i udział w wystawach zbiorowych w krajach europejskich. Stypendysta węgierskich i nowojorskich instytucji kultury. Laureat wielu nagród na Węgrzech i za granicą.
Żyje i pracuje w Budapeszcie.

Reihard Roy – Niemcy
Urodzony w 1948 r. w Klitten. Lata 1969-1974 – studia w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Halle. Twórczość w zakresie malarstwa, grafiki, rzeźby, architektury wnętrz i sztuki użytkowej. Liczne wystawy indywidualne i udział w zbiorowych w krajach europejskich, oraz w Chinach, Izraelu, Japonii i USA. Wiele nagród w konkursach na rzeźbę, malarstwo i grafikę.
Żyje i pracuje we Floersheim w Niemczech.