Eliza Machowska
Akumulacje

W potrzebie czucia i współodczuwania, w potrzebie obecności, a jednocześnie w próbie objęcia tego głębokim zrozumieniem ‒ w zetknięciu razem tych potrzeb widzę coś najistotniejszego dla bycia człowiekiem. Pojawia się w tym niemożliwa do zniesienia ambiwalencja, niespójność i wielowymiarowość, która z jednej strony domaga się szybkiego rozładowania w prostych odpowiedziach, a z drugiej ‒ otwiera na ciekawość.

Życie w rozedrganej współczesności, ciągłe podpięcie pod strumień informacji i miejski pęd, katastrofa klimatyczna, moment historyczny ‒ co się dzieje, kiedy w to wszystko wpuszczam drzazgę świadomości?

Jaźń i czucie posługują się odrębną logiką. Poruszanie się w świecie metafor, łączenie pozornie odległych przestrzeni, szukanie połączeń i znaczeń ‒ to wszystko mogę swobodnie eksplorować poprzez sztukę, jednocześnie szukając punktów ich zetknięcia się z tym, co rzeczywiste, co domaga się odpowiedzialności i namysłu.

Nigdy nie wyjdę poza własny umysł, jednak wpuszczając do niego słowa, obrazy i dźwięki płynące z twórczości innych osób, zawsze towarzyszy mi poczucie, że poszerzam swoją wrażliwość o autentyczne przeżywanie drugiego człowieka.

Chciałabym, żeby otwarcie na to spotkanie towarzyszyło też odbiorcom mojej instalacji.

Eliza Machowska

Eliza stworzyła o b i e g pojawiających się i znikających jakości. Tekstylne fragmenty instalacji przechodzą w bardziej organiczne formy z bioplastiku ‒ powstaje napięcie, a jednocześnie relacja pomiędzy pozornie wykluczającymi się materiami. Przywołuje to skojarzenia z cyrkulacją ‒ systemem krążenia, który nie jest nastawiony na stratę, tylko na przemianę. To, co jest najistotniejsze, to miejsca łączenia, transformacji czy przenikania się różnych warstw. Dla artystki są próbą zakorzenienia się w doświadczeniu ‒ w końcu to tam, w konkretnym punkcie, zbiegają się różne perspektywy.

Akumulacja jako nagromadzenie, staje się synonimem procesu twórczego Elizy Machowskiej, a dokładniej: punktem wyjścia do pracy. Odkładanie się osadów, nawarstwianie poziomów ‒- to odzwierciedlenie natłoku emocji, stanów czy przeżyć twórczyni. Instalacja site-specific, którą artystka zamontowała w witrynach i wokół galerii, koncentruje się na momencie, tuż po tym, jak a k u m u l a c j a osiągnęła swój limit. Co się dzieje, gdy nadmiar staje się nie do wytrzymania?

Umieszczając instalację w witrynach, Eliza stawia pierwszy krok ku wyjściu z galerii, ale jednocześnie zasłania pustą przestrzeń wystawienniczą. Akumulacja ciszy ‒ jak twórczyni określa sytuację, w którym obecnie znajduje się galeria ‒ to gromadzenie się oczekiwania na nowe, ale czy nowe nadejdzie? Projekt jest częścią  wstrzymanego programu wystawienniczego galerii planowanego na 2024 rok. Został powołany do życia w momencie zamykania jej na czas remontu. Jednoznaczne nazwanie obecnego stanu galerii jest jednak problematyczne. Funkcjonuje ona jakby, niejako pomiędzy …, co potęguje zaistniałą lukę. Lukę, która została włączona do instalacji, stając się dla niej tłem i budując z nią kolejne, wyczuwalne napięcie.

Instalując obiekty wokół galerii, twórczyni bada relacje, jakie istnieją w pozornie nieistotnych przestrzeniach. Altana śmietnikowa staje się polem, na którym krzyżują się osobiste historie właścicieli śmieci, przejście przy al. Jana Pawła II 36C to z kolei połączenie przestrzeni reprezentatywnej przy ruchliwej ulicy oraz zakamarków na tyłach, gdzie powstają mikroświaty. Każda z tych historii może stanowić osobny punkt wyjścia do interpretacji ekspozycji. Ale w każdej z nich znajdziemy przedmiot.

„Przedmiot jest tym co łączy ludzi w przestrzeni” ‒ zdanie, które wypowiedziała artystka, opisując swoją instalację, jest jednocześnie zaproszeniem do kontaktu z materią. Można jej dotknąć, poczuć fakturę, krawędzie, odnaleźć detale. Dotyk jest jednym z tych zmysłów, o którym często zapominamy, gdy próbujemy coś zrozumieć. Jako nośnik niewerbalnych informacji, pozwala na bardziej intymne przeżycie ‒ czułe.

Czuła jest też narracja artystki. Instalacji towarzyszy tekst artystyczny, którego można posłuchać udając się na mały spacer po punktach, gdzie są obiekty. Bogaty język, pełen metafor, skojarzeń, nawiązań jest subiektywnym doświadczeniem artystki. Jego fragmentaryczność można potraktować jako atut i przyczynek do swobodnej wędrówki po znaczeniach. To w przeskokach kryje się główna intencja twórczyni.

Milena Stryjewska